تاریخچه کوه نوردی زنان در ایران

روراستی : در جستجوی مطالبی در خصوص کوه نوردی به تاریخچه کوه نوردی زنان ایران برخوردم که فعالیتهای شاخص زنان ایران را از سال ۱۳۱۵ تا ۱۳۸۵  بر شمرده است. این مطلب را در دو بخش ارائه می کنم. بخش نخست فعالیت ها تا سال ۱۳۷۹ و در بخش بعدی فعالیتهای شاخص از سال ۱۳۸۰ تا به امروز را جمع آوری و به مطلب اولیه اضافه نمودم:

زنان بسیاری در تاریخ ورزش کوه نوردی ایران و جهان درخشیده اند که هر یک از آنان در لحظات سخت و دشوار کوهستان ایستاده اند، مقاومت کرده اند و به هدف خود رسیده اند. تاریخ نزدیک به هفتاد سال کوه نوردی زنان ایران حاکی از حضور و تلاش زنان کوه نورد است که نام و یادشان در دوره هایی از تاریخ کوه نوردی میهنمان خوش درخشیده است.
سال ۱۳۱۵ با صعود خانم ملوک تیموری به قله توچال سرآغاز کوه نوردی نوین زنان ایران بود. از میان زنان دهه ۲۰ تا۵۰ می توان به مهری زرافشان، نرگس حکیمی، نلی یقیاییان، عصمت قاضی، نصرت کوهکن، فرخ کوهکن، مهرانگیز حکیمی،لیدا مارکاریان و بسیاری دیگر نام برد که هیچگاه از یاد نخواهند رفت.
دهه ۶۰ ، مصادف بود با نوآوری زنان در عرصه کارهای فنی کوه نوردی و این دوره را می توان پایه گذاری کوه نوردی فنی زنان دانست و دهه ۷۰، با تشکیل انجمن کوه نوردی با نوان و هیئت های شهرستان ،فعالیت زنان در سراسر ایران گسترش یافت و سیل عظیمی از زنان به این ورزش پرداختند.(دوره توسعه ورزش) دهه ۸۰ ، زنان پا رافراتر گذاشته و به صعودهای فنی شاخص و صعودهای برون مرزی پرداختند.

سال شمار تاریخ کوه نوردی ایران

در سال ۱۳۱۵ چند کوه نورد آلمانی با شگفتی عکسی از خانم ملوک تیموری در قله توچال را برداشته و برای انتشار در جراید به برلین می فرستند. این سال را می توان سرآغاز کوه نوردی نوین برای زنان شمرد.
– سال ۱۳۱۸ لیدا مارکاریان بانوی کوه نورد ارمنی موفق به صعود قله الوند گردید.
– سال ۱۳۲۵ملوک تیموری در جمع ده نفری مردان به قله دماوند رسید.
– سال ۱۳۲۷ صعود روح انگیز حکیمی برفراز قله ۶۵۰۰متری پوکادله هیما لیا
– سال ۱۳۲۷ مصادف با اقدام جسورانه اقدس بهارمست در بازدید از غار شاپور
– سال ۱۳۲۸ یک کاروان مرکب از عصمت قاضی- فخری کوهکن- نصرت کوهکن به همراه ۷ نفر از آقایان به قله تخت سلیمان در منطقه علم کوه صعود کردند.
– سال ۱۳۲۹ خانم ها عصمت قاضی، فخری، کوهکن، نصرت کوهکن به همراه ۲نفر از کوه نوردان مرد از طریق تخت فریدون به قله دماوند صعود کردند و همین افراد بدون فاصله از پیروزی چند روز پیش به شاخک علم کوه صعود نمودند.
– سال ۱۳۳۶نرگس حکیمی به عنوان نخستین بانوی کوه نورد کشور موفق به اخذ گواهینامه شد.
– سال ۱۳۴۲ نخستین شب مانی بانوان بربلندترین قله ایران قله دماوند توسط دو بانوی قدرتمند کشوری مهری زرافشان و نلی یقاییان به ثبت رسید.
– سال ۱۳۴۴ خانم نلی یقاییان با فتح قله منبلان بام اروپا افتخار آفرید و مهری زر افشان صعود زمستانی قله تمام یخ زده بام ایران دماوند را برای جامعه زنان به ارمغان آورد.
– سال ۱۳۵۳ فاطمه میریان عضو کانون کوه نوردان تهران به اتفاق سه مرد به اثر سقوط بهمن در ارتفاعات غار یخ مراد بدرود زندگی گفت.فاطمه میریان اولین بانوی شهید ورزش کوه نوردی ایران به شمار می ورد.

– سال ۱۳۵۶ تیم یازده نفری بانون قله هاکوپا، نوری گوا، گورنکه در ژاپن را صعود کردند.

– سال۱۳۶۳ بانوان خرمکی، زهره سلامت ، اختر شاندیز همراه با مردان از مسیر همدانی ها صعود از دیواره بیستون و صعود به گرده آلمانها را به نمایش گذاشتند.
– سال ۱۳۶۴ صعود به قلل علم کوه و پیمایش یازده قله در خط اراس سیاه قوک به کرما کوه انجام شد.
– سال ۱۳۶۵ صعود به قله دماوند از جبهه شمالی و شمال شرقی، و صعود زمستانی به قله خلنو توسط بانوان آرش
– سال ۱۳۶۶ صعود دیواره بیستون از مسیر منصور و عقاب ها دیگر مسیرها و اولین صعود مستقل فنی بر روی دیواره پل خواب، مسیر روجا توسط همان گروه انجام شد.

– سال ۱۳۶۷ صعود دیواره علم کوه از مسیر فرانسوی ها (شش ساعته) مسیر لهستانیها(پنج ساعته) و اولین صعود مستقل روی گرده آلمانها به مدت سه ساعت و نیم به همت خانم ها سهیلا یزدآبادی، سهیلا میرزایی و فریده یزد آبادی انجام شد.
– سال ۱۳۶۹ نوبت به کار نمونه و بزرگ بانوان کوه نورد شاهو در کردستان رسید. که اقدام به تاسیس انجمن حمایت از بانوان کوه نورد کردند. انجمنی که هدف آن حمایت از دیگر فعالیت های اجتماعی بانوان، ایجاد علاقه و جذب بانون به کوه نوردی و تامین امکانات ورزشی و آموزشی برای بانوان است.همچنین در این سال صعود گرده آلمانها به صورت تک نفره و بدون استفاده از ابزار در یک ساعت نیم و صعود دیواره علم کوه از مسیر هاری رست توسط سهیلا میرزایی، انجام شد.
– سال ۱۳۷۱ بیست تن از دانشجویان کمیته کوه نوردی جهاددانشگاهی دانشگاه تهران موفق به صعود علم کوه شدند.
– سال ۱۳۷۶ بانوان کوه نورد آموزش و پرورش فارس اولین صعود برون مرزی به قله ۵۹۸۵ متری کلیمانجارو را انجام دادند.
– سال ۱۳۷۹ خانم کژال شیخی از گروه آرش موفق به صعود یازده ساعته از جبهه شمالی دماوند گردید.

– سال 1380 آروز الماسی عذارا قبالی ، معصومه پرهیزگار، زهرا و معصومه سی سی پور از بند عباس طی یک برنامه 33 روزه به تعدادی قلل شاخص بالای 4000 متر صعود کردند. در همین سال زرتاج گندمریز از کوه نوردان داراب موفق به صعود دیواره علم کوه، بیستون و کسب مقام اول مسابقه سنگنوردی داراب گردید.
– سال 1380 نسرین عبدالهی از بانوان گروه کوه نوردی پرتو کرمانشاه موفق به صعود دیواره علم کوه از مسیر فرانسوی ها گردید. در همین سال پرستو ابریشمی از گروه دماوند موفق به صعود یک روزه زمستانی قله دماوند از مسیر یال جنوبی و شمال شرقی شده است.
– سال 1380 کیواندخت امین در منطقه قره قروم و پایگاه کی 2 راه پیمایی داشت.
– سال 1380 مهری جعفری از گروه آرش سرپرستی و راه پیمای در دره آندرسم را با موفقیت به نمایش گذاشت.
– سال 1380 تیم ملی کوه نوردی بانوان ایران، لیلا بهرامی، فرخننده صادق، فاطمه بطحایی، زهرا نظری، رضوان سلماسی، بهاره سینکی، صدیقه مقادم به سرپرستی زهرا رحیم زاده موفق به صعود قله پومری به ارتفاع 7165 متر گردیدند. در همین سال مریم بهرامی نژاد، گشایش مسی بر روی دیواره گرمابدر پل خواب و بیستون را انجام داد.
– سال 1381 تیم کوه نوردی بانوان شرکت نفت به قله آرارات صعود کردند.
– سال 1381 مصادف بود با سقوط و یکتوریا کیانی راد به عمق چاه غار پرو که جان خود را از دست داد. ویکتوریا و لیلا اسفندیاری از نخستین بانوانی هستند که موفق به بازید کامل این غار شدند.
– سال1381 پرستو ابریشمی از مسیر فرانسوی ها و هاری رست و همچنین رویا سادات عضنفری از مسیر فرانسوی ها دیواره علم کوه را صعود کردند.
– سال 1382 برخی از اعضای تیم ملی بانوان کوه نورد به قله نیرخا با ارتفاع 6159 متر صعود نمودند.
– سال 1382 شیما شادمان ،پرستو ابریشمی و شیفته مبینی برنامه شب مانی بانوان بر روی قله دماوند را با موفقیت اجرا نمودند.
– سا ل1382 تیم کوه نوردی بانوان شرکت نفت ایران به قله البروس در روسیه صعود کردند.
– سال 1383 کاترین هاکوپیان نخستین بانوی ارمني از ایران به قله آرارات صعود کرد و خانم ماری اکبری در قله آرارات جان خود را از دست داد.
– سال 1383 اخترشاندیز، کاترین هاکوپیان و روز یک در آوانسیان موفق به صعود چهار قله آراگاس در ارمنستان گردیدند.
– سال 1383 پرستو ابریشمی موفق به صعود دیواره علم کوه از مسیر لهستانیها، قیف و مسیر کرمانشاهی ها شد.
– در سال 1383 رویا غضنفری موفق به صعود دیواره علم کوه از مسیر فرانسوی ها و هارت رست شد.
– سال 1384 مهشید مهدیان از خانه کوه نوردان ایران طی یک برنامه مستقل و انفرادی به قله 7105 متری کورژنفسکایا در پامیر تاجیکستان رفت که به دلیل شرایط بد جوی از ارتفاع 6900 متری بازگشت نمود.

– سال 1384 تیم ملی کوه نوردی بانوان موفق به صعود قله شاه داغ در آذربایجان گردید.
– سال 1384عذا اقبالی ،نیلوفر اقبالی، آرزو الماسی، لیلا آسیابان از شهر های بندرعباس، اهواز، زاهدان و چابهار با شعار (از کرانه های خلیج فارس تا بام افریقا پیام صلح) موفق به صعود قله 5985 متری کلیمانجارو شدند.
– سال 1384 تیم ملی بانوان کشور متشکل از فرخنده صادق،لاله کشاورز، لیلا بهرامی، رضوان سلماسی، رویا سادات غضنفری ،نسرین نعمتی، به قله اورست بلندترین فرازای گیتی، صعود کردند.
– سال 1384 گلی بیگانه ، طاهره امیری و پروین موسوی، از گروه کوه نوردی بانوان آموزش و پروش شهرستان ری به قله آرارات ترکیه صعود کردند.
– سال 1385 رضوان سلماسی عضو تیم ملی و از بانوان کوه نورد همدان موفق به صعود دیواره علم کوه از مسیر هاری رست گردیدند.
– سال 1385 ، لیلا اسفندیاری و منیره رفیعی موفق به صعود مستقل بر روی دیواره علم کوه از مسیر لهستان 52 شدند.

(زنده یاد لیلا اسفندیاری)

و … هزاران بانوی ایرانی که پس از این تاریخهای گفته شده و ناگفته بر فرازها گام نهادند و چه بانوانی که در راه صعود های پر افتخارشان جانشان را به یزدان سپرده اند و کسانی که در راه  هدف و فتح قله ها برای همیشه مصدوم ماندند ..

منبع ،اماوند