این سخنان رهبری انقلاب اسلامی کافیست تا متوجه شویم که درحال گذر از چهارمین سال جنگ تمام عیار اقتصادی دشمنان انقلاب اسلامی علیه جمهوری اسلامی هستیم. جنگ تمام عیاری که دلیل اصلی امکان­پذیر بودن آن، ضعف­ها و وابستگی­های اقتصادی ایران بوده و آثار زیادی را بر اقتصاد کشورمان به­‌جای گذاشته است.

تحریم ­هایی که از سال ۹۰ با آغاز جنگ تمام عیار اقتصادی علیه ایران تصویب و اجرا شد، در دو حوزه اصلی نفتی و بانکی بیشترین اثر را بر اقتصاد ایران داشته است. درمورد تحریم های بانکی راهکار مشخص پیمان پولی دوجانبه بارها از سوی رسانه ها، جریانات دانشجویی و اساتید دانشگاه­ها مطرح شده است. به دلیل وابستگی اقتصاد ایران به دو ارز دلار و یورو، امکان تحریم در این حوزه برای آمریکا و اروپا فراهم شده است که به وسیله پیمان پولی دوجانبه (استفاده از ارزهای محلی دو کشور طرف معامله) می­توان تا بیش از نیمی از مبادلات خارجی کشور را با ریال پوشش داده و تحریم بانکی را بی­اثر کرد.

در حقیقت روند حذف دلار از مبادلات جهان، مختص شرایط تحریمی نبوده و همه اقتصادهای نوظهور مانند چین، هند، برزیل و… در حال وارد کردن ارز ملی در سطح جهانی و حذف دلار از مبادلات خود هستند. ولی با کمال تاسف مشاهده می­‌کنیم که ایران همچنان به دلار چنگ زده و حاضر نیست بخشی از مبادلات خود را به ریال انجام دهد. این مسئله بارها مطرح شده و بانک مرکزی هم در هر بار، بهانه تازه‌ای تراشیده و بطور جدی پیگیر آن نشده است.

اما در مقایسه با روسیه که شرایطی مشابه ایران دارد (و البته تحریم های غرب علیه روسیه بسیار کمتر از تحریم ها علیه ایران است) می‌توان دریافت که سرعت روسیه در بی اثر کردن تحریم­های خود، چه تفاوتی با ایران دارد و همچنین اهمیت پیمان پولی دوجانبه در دو کشور به چه صورت است؟ روسیه تاکنون سه پیمان پولی دوجانبه با کشورهای چین، پاکستان و اوکراین امضا کرده و در یک سال اخیر به شدت به دنبال گسترش این روش بوده و توافقاتی را برای حذف دلار با کشورهای هند، مصر، اندونزی، تایلند ، ویتنام و … انجام داده و حتی چندین بار این پیشنهاد را با ایران مطرح کرده است. علاوه بر این پس از بحران اوکراین و تهدیدات آمریکا و اروپا مبنی بر تحریم های گسترده بانکی و سوئیفتی روسیه، این کشور در حال کاهش ذخایر دلاری خود است.

اما درمورد اهمیت پیمان پولی دوجانبه، همین بس که در بسیاری از موارد، شخص رییس جمهور روسیه این پیشنهاد را به کشورهای دیگر داده و پیگیر حذف دلار شده است.

در مورد ترکیه نیز رییس جمهور این کشور بود که در دیدار با دکتر روحانی در تهران، بحث حذف دلار و به جریان انداختن لیر و ریال را مطرح کرد؛ این نشان دهنده اهمیت پیمان پولی دوجانبه نزد این کشورهاست.

اما مقایسه این روند با آنچه در کشور ما می‌گذرد نشان از عدم درک اهمیت استفاده از پول ملی در سطح جهان و منطقه دارد و باعث تاسف است که رییس جمهور ترکیه در پایتخت استکبارستیزترین کشور جهان (ایران)، اعلام کند که: «ما باید از زیر سلطه پول‌های غربی خارج شده و برای کشورهای منطقه الگو شویم» در حالی که ایران اسلامی همچنان مصرانه به دنبال رفع تحریم بانکی و تحکیم تسلط دلار است.

از سوی دیگر، در طول سه ماه آینده که مذاکرات برای توافق جامع (و برای رفع تحریم ها) درجریان است، امضای پیمان پولی دوجانبه با کشورهایی مثل ترکیه و روسیه می‌تواند این پیام را به طرف غربی منتقل کند که درصورت عدم رفع تحریم­ها، ایران گزینه­ های مناسبی برای بی اثر کردن این تحریم­ها دارد و می­تواند به خوبی از این گزینه‌­ها استفاده کند.

لذا به دلیل حساسیت مذاکرات این سه ماه، و همچنین به دلیل پیشنهادی که اردوغان در تهران و در دیدار با دکتر روحانی مبنی بر حذف دلار از مبادلات مطرح کرد، شرایط هیچگاه تا به این اندازه برای انعقاد پیمان پولی دوجانبه مهیا نبوده و مردم درمورد وظیفه شناسی و وقت شناسی بانک مرکزی در بی اثر کردن تحریم های بانکی برای ایفای نقش خود در جنگ تمام عیار اقتصادی، قضاوت خواهند کرد.