در مورد بسیج اصناف و هدفگذاری این قشر بسیج توضیحاتی بفرمایید.
خداوند در آیه ۳۷ سوره نور می‌فرماید:« رِجَالٌ لَا تُلْهِیهِمْ تِجَارَهٌ وَلَا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ» مردانی که هیچ خرید و فروشی آنها را از ذکر خدا غافل نمی‌سازد. رسیدن به یک بازار اسلامی هدفگذاری اصلی ما در بسیج اصناف است. در مورد بازار روایات زیادی از ائمه معصومین نقل شده است. در یک روایت بازار را بخاطر سروکار داشتن با پول سرای غفلت معرفی کرده‌اند و در روایتی دیگر داریم که اگر در بازار یک‌بار تسبیح گفتی یک میلیون برابر ثواب دارد.
ما در بسیج اصناف، دو شعار را پیشانی کار خود قرار داده‌ایم. اول تقوای اقتصادی دوم جهاد اقتصادی. در بحث تقوای اقتصادی ما موضوع رزق حلال را دنبال می‌کنیم. اگر رزق حلال به خانه‌ها برده شوند، بسیاری از مشکلات حل می‌شود. در مورد جهاد اقتصادی هم این سوال مطرح می‌شود که آیا بسیج قرار است در مباحث اقتصادی ورود کند یا خیر؟ که معتقدیم باید ورود کند. حال اگر می‌خواهد ورود کند چطور می‌تواند ورود کند؟ بصورت جهاداقتصادی و با شعار حمایت، هدایت و نظارت.
برای آموزش فقه بازار کسبه چه کرده‌اید؟ در نسل‌های قبل کسبه قبل از ورود به تجارت مکاسب می‌خواندند. امروز دیگر اینگونه نیست.
یکی از برنامه‌هایی که ما آن‌را اجرا نمودیم، بحث آموزش فقه بازار بود که می‌تواند برای نظام جمهوری اسلامی یک دستاورد باشد. حضرت علی(ع) نیز در این زمینه می‌فرمایند ابتدا فقه را بیاموز سپس به تجارت بپرداز. ما از سال ۸۸ این کار فراموش شده را شروع کردیم. هم‌اکنون کسبه‌ای که برای اخذ یا تمدید مجوز مراجعه می‌کنند باید ۶ ساعت فقه بازار بیاموزند که متولی این آموزش بسیج اصناف می‌باشد. اجرا شدن آموزش فقه بازار در مجلس نیز مصوب و تبدیل به یک قانون شده است. در سال ۹۵ بالغ بر ۱۲۰هزار نفر این آموزش را دیده‌اند و کتاب آموزه‌های پیشرفت و رونق در کسب و تجارت نیز به فراگیران تقدیم شده است. در کنار این آموزش، یک آموزش تکمیلی نیز برای آن دسته از کسبه‌ای که علاقه‌مندند آموزش بیشتری ببینند تدارک دیده‌ایم که هم‌اکنون در برخی استان‌های کشور این کلاس‌های هفتگی در حال اجرا می‌باشد. برای برخی صنوف نیز مثل قصابان، آرایشگران و املاک آموزش تخصصی و خاص گذاشتیم.
در حوزه فرهنگ هم اقداماتی داشته‌اید؟
از دیگر برنامه‌های فرهنگی ما دنبال کردن نماز اول وقت بازار است. ما باید این فرهنگ را جا بیندازیم که همه مغازه‌داران هنگام نماز با اختیار خودشان مغازه را تعطیل کنند و به اقامه نماز اول وقت حتی‌المقدور به جماعت بپردازند. البته در این موضوع نیاز به همکاری سایر نهادهای مرتبط است.
از دیگر مواردی که به آن نقد داریم، بحث پاساژهای تجاری است. در کنار بازارهای قدیمی ما مسجد بود، حوزه علمیه بود و این‌ها خود انسان را به معنویت دعوت می‌کرد اما در معماری پاساژهای امروزی این امر دیده نمی‌شود. این خلاء را سعی کردیم اصلاح کنیم. با تاسیس مجموعه‌های فرهنگی در پاساژها با مشارکت خود مغازه‌داران این امر را آغاز نمودیم.
در حوزه فرهنگی فعالیت‌های مختلفی داشتیم. در اصناف و بازار ۱۱هزار شهید داریم. در همین راستا یک بانک اطلاعاتی تشکیل شده است و ۵۰ عنوان کتاب نیز منتشر شده است. هزار دقیقه مستند در این زمینه تهیه شد. کنگره شهدای اصناف و بازار با پیام رهبر معظم انقلاب در سوم شهریورماه ۹۳ بر پاشد. در سال ۹۴ یادواره سرداران شهدای اصناف و ۵۰۰ شهید ترور را برگزار کردیم. شهید بروجردی در حوزه پوشاک فعال بوده است، شهید چراغی در حوزه کفش فعالیت می‌کرده است. سال گذشته نیز به شهدای قبل از انقلاب در حوزه اصناف و بازار پرداختیم. برنامه امسال بسیج اصناف و تجار هم پرداختن به شهدای مدافع حرم است.
در بحث عفاف و حجاب خاطره‌ای از آیت‌الله دستغیب در شیراز برایتان بگویم. شهید دستغیب کسبه بازار را جمع می‌کردند و می‌گفتند اگر شما به بدحجاب خدمات ندهید این مشکل ریشه‌کن می‌شود. من می‌گویم بیاییم افراد محجبه را تکریم کنیم، به او تخفیف ویژه‌ای بدهند. با این‌کار محجبه بودن را ارزش معرفی کنیم. از سوی دیگر با مشتری بدحجاب هم به نوعی برخورد کنیم که متوجه اعتراض ما به وضع ظاهرش بشود. تابلوهای ویژه‌ای به کسبه محترمی که قصد دارند در طرح تکریم حجاب و عفاف شرکت کنند تقدیم خواهد شد.
در بحث تولید تی‌شرت هم ورود کرده‌ایم و بر روی آنها از نمادهای ایرانی و اسلامی استفاده کردیم، همه آن تی‌شرت‌ها توسط فعال صنفی فروش رفت و حتی یک مورد هم روی دستش نماند.
در حوزه اقتصاد تصدی‌گری را پیش گرفته‌اید یا نقش هدایتی و نظارتی دارید؟
بسیج اصناف به هیچ‌عنوان در بحث اقتصادی تصدی‌گری نمی‌کند. شعار ما در اقتصادی مقاومتی «هدایت، حمایت و نظارت» است. اولین کاری که در سال ۹۵ انجام دادیم شناسایی افراد سالم در تجارت و مرتبط کردن این افراد به یکدیگر است. ما یک ستاد مرکزی با نام «ستاد اقتصاد مقاومتی» با حضور اساتید دانشگاهی و بزرگان بازار و اصناف راه‌اندازی کرده و هر هفته جلسات‌مان را تشکیل دادیم. ما باید دانشجویان و نخبگان حزب‌اللهی را وارد این جریان کنیم. هم‌اکنون برخی از شریان‌های اقتصادی کشور در دست افراد سالمی نیست. در جریان انتخابات نیز این امر را دیدید.
ما در چند زمینه ورود کردیم که کارهایی اساسی است که هم جلوی واردات را می‌تواند بگیرد، هم می‌تواند شغل‌های پایدار ایجاد کند و هم سریع نتیجه می‌دهد. این مشاغل با یک درآمد اولیه پایین می‌تواند شروع به کار کند.
آیا در حوزه برخی اصناف بصورت تخصصی نیز ورود کرده‌اید یا فعالیت‌های شما فقط جنبه عمومی داشته است؟
یکی از این کارگروه‌های تشکیل شده در این زمینه، کارگروه نساجی و پوشاک بوده است. ما در سال ۹۴، ۱۴ میلیون دلار واردات پوشاک بدون احتساب قاچاق داشته‌ایم که رقم بسیار بالایی است. یک نمونه آن را در انتخابات هم دیدیم که یک نفر با افتخار از واردات ۲۰۰ میلیونی پوشاک خبر داد.
یکی از خروجی‌های کارگروه نساجی تجهیز یک فروشگاه ۴هزار متری در اصفهان به کالاهای تمام ایرانی است. برنامه ما این است که مانند این فروشگاه را در تمام مراکز کشور با مشارکت بازاریان تاسیس کنیم. برنامه بعدی ما در کرج است. این فروشگاه‌ها می‌خواهد کالای داخل را نشان دهد و به عبارتی می‌تواند کارکرد نمایشگاه داشته باشد.
یکی دیگر از طرح‌های ما این است که کارگاه‌های کوچک را تحت یک نشان تجاری خاص ذیل کارگروه‌هایی که تعریف کرده‌ایم قرار دهیم. بدین ترتیب می‌توانند سفارش‌های بیشتری دریافت کرده و تولیدشان را افزایش دهند. برای فروش این کالاها نیز همین کارگروه برنامه‌ریزی خواهد کرد.
کارگروه دیگر ما طلا و جواهر است. سابقا صنعت طلا و جواهر ما در رده دوم دنیا قرار داشت. اما هم‌اکنون ترکیه جای ما را گرفته است و ما به رده هفتم یا هشتم سقوط کرده‌ایم. واردات شمش طلا به ایران اکثرا از طریق قاچاق است و از مبادی اصلی چیزی وارد نمی‌شود و متاسفانه طلا و جواهرات ساخته شده بصورت قاچاق وارد کشور شده که این امر باعث شده است بسیاری از کارگاه‌های تولیدی طلا از کار بیفتند. از این رو کارگروه طلا و جواهر برنامه ویژه‌ای برای برداشتن موانع از سر تولیدکنندگان را دنبال می‌کند. این کارگروه بخشنامه‌ای را نیز در همین راستا تهیه کرده که در بانک مرکزی متاسفانه گیر افتاده است. امروز بسیاری از کارگاه‌های طلای ما گرد می‌خورند، بعضا بدنبال مشاغل کاذبی چون پیک موتوری و … رفته‌اند. از دیگر برنامه‌های کارگروه طلا و جواهر احیای دانشگاه علمی کاربردی طلا و جواهر است. یکی دو سالی است که این دانشگاه نتوانسته است دانشجو بگیرد. همچنین برای توسعه این صنعت و حتی صادرات برنامه ارائه داده است.
یک کارگروه به نام رسانه و فرهنگ تشکیل داده‌ایم که تاکنون ۱۵ دقیقه کار کوتاه تولید کرده است. برنامه پیش روی ما نیز ۱۴ برنامه ۴۰ دقیقه‌ای مربوط به کارگروه‌های مختلف است که آن را نیز در دست اقدام داریم. در این برنامه‌ها قرار است ابتدا توانمندی‌های صنف مورد نظر به نمایش درآید، سپس موانع آن صنف را معرفی کرده و در نهایت برای رفع موانع از دولت، مطالبه‌شان را انجام دهند.
یک تفاهم‌نامه با توانیر امضا کردیم و چند همایش در این زمینه برگزار کردیم، چندی بعد در یک گزارش به ما اعلام کردند که توانستیم مصرف برق را ۱۳ درصد کاهش دهیم. این کار میلیاردها ریال صرفه‌جویی را در پی داشته است.
شرایط امروز بازار شرایط مناسبی نیست. بسیاری از تجار ورشکست شده‌اند. شما چه برنامه‌ای برای برون‌رفت از این فضا دارید؟
سودهای کلان بانک‌ها امروز موجب زندانی شدن تعدادی از اهالی صنوف شده است. در آینده‌ای نزدیک اعلام خواهیم کرد چند نفر بخاطر مسائل اقتصادی کنونی به زندان افتاده‌اند. ما برای براه افتادن کارگاه‌ها و بازار طرح داریم. خود اصناف و بازاری‌ها وارد کار شوند، معتمدین بازار را جمع کنند و حسابی را به نام حساب اقتصاد مقاومتی در هر بانکی که توانستند باز کنند. برخی موسسات گفته‌اند حاضریم دو برابر پولی که جمع شود، سرمایه‌گذاری کنیم. سپس مسئولان صندوق این پول‌ها را برای آن دسته از اهالی بازار که به مشکل برخورده‌اند و کمک به آنها توجیه اقتصادی دارد، با احترام و عزت هزینه کنند. این کار در اراک و شیراز آغاز شده است. امیدواریم این طرح در سرتاسر کشور توسعه یابد.
برنامه‌های بسیج تجار به چه شکل است؟
در بحث بسیج تجار یکی از مهمترین اهداف ما این است که تجارت خارجی‌مان را از حالت واردات محور به صادرات محور تبدیل کنیم. بسیاری از بسترهای صادراتی در کشور مهیا نیست. هم‌اکنون کشورهای آفریقایی یکی از بازارهای صادراتی ناب است که مورد توجه واقع نشده است. شورای بسیج تجار و فعالان اقتصادی ذیل سازمان بسیج اصناف تشکیل شده است که اولین اقدام آن راه‌اندازی کلینیک و دندان‌پزشکی در کشور اوگاندا بود.
بسیج اصناف و تجار در حوزه دانش‌بنیان نیز ورود کرده است. بعنوان مثال یک مراجعه‌کننده داشتیم که تولیدکننده RAM بود. اصلا باور نمی‌کردیم کسی در ایران RAM تولید کند. در شهرک پیام تولید می‌کند. او را به مجموعه‌های مرتبط متصل کردیم. هیچکس باور نمی‌کرد. با بالاترین فرکانس، RAM داخلی تولید می‌کرد. انتظار او از ما نه پول بود نه چیز دیگری، تنها درخواستش این بود که نام شرکتش را در لیستی که وزارت صنعت دارد و در آن کالاهایی که در داخل تولید ثبت می‌شود تا مشابه آن وارد نشود، ثبت کنند.
حلقه مفقوده دانشگاه و صنعت، بازار است. بسیج اصناف در این حوزه ورود کرده تا بتواند مجموعه دانش‌بنیان را به بازار متصل کند.
اهمیت بازار را نباید نادیده گرفت. بعد از انقلاب امام بلافاصله برای اتاق بازرگانی نماینده فرستادند. این بازاری‌ها بودند که با تعطیلی مغازه‌ها کمر شاه را شکستند. بازار قم ۱۹ ماه تعطیل شد. اولین ماموریت امام خمینی(ره) بعد از انقلاب به شهید محلاتی این بود که برود در بازار صندوق قرض‌الحسنه راه بیندازد. ما از بازار غافل شدیم. دید ما امروز نسبت به بازار این نیست. این نگرش باید تغییر کند.
امروز عموم جامعه حس خوبی نسبت به صنوف ندارند. برای بازگشت اعتماد بین دو طرف برنامه خاصی دارید؟ آیا بسیج اصناف می‌تواند بعنوان یک وکیل بین مردم و اصناف متخلف ورود کند؟
قبلا بین مردم و بازار یک اعتماد خوبی وجود داشت که امروز آن اعتماد کمرنگ شده است. وقتی مردم می‌خواستند مسافرت بروند، مال خود را تا بازگشت به خانه بصورت امانت به بازاری‌ها می‌دادند. این اعتماد در زمان طاغوت ضربه خورد. در فیلم‌های آن دوره این دیده می‌شود. در پستوی ذهن مردم این را القا کرده‌اند که بازاری کلّاش است، دروغگو است، این درست نیست. رژیم طاغوت چون از بازاری‌ها ضربات شدیدی خورده بودند، درصدد بدنام کردن آنها بودند، برای جبران بخشی از این کار فیلم‌های کوتاه به نام بازار تولید کرده و از رسانه‌ها نیز پخش شد.
در بسیج اصناف کار برخورد با مغازه‌داران را در برنامه نداریم. این کار توسط خود اتحادیه‌ها و اماکن صورت می‌گیرد. کار ما بیشتر نظارتی است. ما می‌توانیم در کمیسیون نظارت بدنبال استحقاق حقوق مردم باشیم.
همکاری نهادهای دولتی با بسیج اصناف چطور است؟ آیا شما با ممانعت‌هایی روبرو بوده‌اید؟ مثلا چرا در بانک مرکزی دفتر ندارید؟
در این موضوع دولتی‌ها به چند بخش تقسیم می‌شوند. برخی واقعا نمی‌دانند بسیج چه کارهایی کرده است. فکر می‌کنند نهایت کار بسیج همین جنگ و جبهه و اردوهای جهادی و همین‌هاست. بخش دیگری هستند که فکر می‌کنند بسیج نمی‌تواند کاری بکند. ما یکسال درگیر بودیم تا بگوییم این ما نیستیم که شخصا به مسائل بازار ورود کرده‌ایم بلکه خود بازاری‌ها هستند، خود صادرکننده است، خود اصنافی است. برخی فکر می‌کنند می‌خواهیم آنها را تخریب کنیم. با اینکه نقدهای ما دلسوزانه و برای اصلاح کار است.
آقای نوبخت به رئیس جمهور می‌گوید وزیر اقتصاد را بابت دریافت بالای ۹۰ درصدی مالیات تشویق کن. اما این را در نظر نمی‌گیرد که با این فشار مالیاتی چقدر از تولید مملکت خوابید. شما ۴۰ درصد فرار مالیاتی را بگیر نه اینکه به کاسب بیچاره سخت بگیر.
بخشی دیگر هستند که ورود بسیج را خطر برای باند مافیایی خودشان می دانند که در گلوگاه‌های اقتصادی کشور چمبره زده‌اند. وقتی می‌خواهیم ورود کنیم می‌گویند شما به همان کار سازمانی خودتان مشغول باشید.
بخشی از دولتی‌ها متاسفانه مسائل اصلی و فرعی را جابجا کرده‌اند. می‌گوید نشاط. آیا نشاط در رقصیدن است یا شغل داشتن؟ این جابجا کردن اصل و فرع مشکل ایجاد می‌کند. بحث اصلی ایجاد شغل و اقتصاد مقاومتی است. بسیج سازندگی در این چند سال صدهاهزار شغل ایجاد کرده است. این موارد نشاط ایجاد می‌کند.
بانک مرکزی هم زیر نظر مستقیم ریاست جمهوری است. بسیج وزارت اقتصاد زیر نظر ماست اما بانک مرکزی زیر بار نمی‌رود. اما سایر بانک‌ها، سازمان امور مالیاتی، گمرک و بیمه‌ها هم‌اکنون زیر نظر ما قرار گرفته است. ما سه دفعه با آقای سیف مکاتبه داشته‌ایم، چندبار درخواست جلسه داشته‌ایم، اما هنوز این اتفاق نیفتاده است. ما برای مجموعه بانک مرکزی طرح داریم، برای قضایای تحریم‌ها و باز نشدن LCها طرح داریم. از آقای سیف درخواست دارم حداقل حرف ما را بشنو، اگر کارشناسی نبود نپذیر. در مورد FATF بیانیه‌ای صادر کردیم و اشکالات آن را به بانک مرکزی گوشزد کردیم. در مورد تحریم‌ها حرف برای گفتن داریم. کجا ساختار تحریم‌ها فروریخته است؟
آیا بسیج اصناف در حوزه حل مشکلات اهل بازار و صنوف مختلف ورود کرده است؟
بله، مثلا مواردی که یک بازاری مشکل مالیاتی داشت بطوریکه در حق آنها اجحاف شده بود، مراجعه کردند، ما مشکلات آنها را به سازمان امور مالیاتی ارجاع دادیم و این سازمان نیز بسیاری از موارد را از ما پذیرفت. یا در مجموعه گمرک و سایر صنوف، وظیفه ما حل مشکلات مردم است.
نظر شما در مورد فروشگاه‌های زنجیره‌ای به شکل کنونی چیست؟
ما با احداث فروشگاه‌های بزرگ به سبک فعلی مخالفیم. این فروشگاه‌ها با روشی که امروز در پیش گرفته‌اند باعث تعطیلی چندین و چند فروشگاه کوچک شده است. با کلیت این کار مخالف نیستیم، با روش کنونی آن مخالفیم. منظور از فروشگاه‌های زنجیره‌ای این حالت کنونی نیست، بلکه منظور این است که مغازه‌های یک محله را باید بصورت زنجیره‌وار برای خرید از یک منبع اصلی به هم متصل کرد تا خرید اولیه آنها ارزان قیمت‌تر شود.
روند شکایات مردمی در مورد اصناف مختلف چگونه است؟
بیشتر شکایات مردمی در مورد گران‌فروشی و تقلب است. در املاکی‌ها این شکایات بیشتر دیده می‌شود. البته ما به شیوه بازرسی صنوف هم معترضیم. این بازرسی‌ها ناکافی است و خیلی هم علمی نیست. برخی بازرس‌ها تخصص لازم را ندارد. نظام بازرسی در اصناف و بازار باید بازبینی شود.
